Travma sonrası stres bozukluğu (PTSD), korkunç bir olay yaşadıktan veya tanık olduktan sonra gelişebilen bir ruh sağlığı durumudur. PTSD’nin etkileri derin olabilir ve bir bireyin düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını etkileyebilir. Psikolog lar, PTSD’li bireylere destek olmakta önemli bir rol oynar ve semptomlarını yönetmelerine ve hayatlarının kontrolünü yeniden kazanmalarına yardımcı olmak için bir dizi terapötik müdahale sunar.
PTSD’yi Anlamak
PTSD, aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi semptomla karakterize edilir:
- İntraaktif anılar: Travma olayının geri dönüşleri, kabuslar veya tekrarlayan düşünceleri.
- Kaçınma: Travmayı hatırlatan yerlerden, insanlardan veya aktivitelerden uzak durma.
- Bilişlerde ve ruh halinde olumsuz değişiklikler: Başkalarından kopuk veya yabancılaşmış hissetme, kendisi veya dünya hakkında sürekli olumsuz inançlar veya çarpık suçluluk veya suçlama duyguları. * Aşırı uyarılma: Kolayca irkilme, uyumakta zorluk çekme veya sürekli gergin hissetme.
Bu semptomlar günlük işleyişe önemli ölçüde müdahale edebilir, ilişkileri sürdürmeyi, bir işte çalışmayı veya günlük aktivitelere katılmayı zorlaştırabilir.
Psikolojik Müdahaleler
Psikologlar, PTSD’li bireylere yardımcı olmak için çeşitli kanıta dayalı terapiler kullanır. En yaygın yaklaşımlardan bazıları şunlardır:
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, bireylerin PTSD semptomlarına katkıda bulunan olumsuz düşünce kalıplarını ve inançlarını belirlemelerine ve bunlara meydan okumalarına yardımcı olur. Ayrıca korku ve kaygıyı azaltmak için güvenli ve kontrollü bir ortamda travmayla ilgili ipuçlarına kademeli olarak maruz kalmayı içerir.
- Uzun Süreli Maruz Kalma (PE): PE, travmatik deneyimi sözlü veya yazılı olarak ayrıntılı olarak tekrar tekrar anlatmayı içeren bir BDT türüdür. Bu, bireylerin travmayı işlemesine ve duygusal etkisini azaltmasına yardımcı olur. * Göz Hareketi Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR): EMDR, travmatik olayı hatırlarken aynı anda belirli göz hareketlerini yapmayı içerir. Bu tekniğin travmatik anıları işlemeye ve bütünleştirmeye yardımcı olduğuna ve rahatsız edici etkilerini azalttığına inanılmaktadır.
- Travma Odaklı Bilişsel Davranışçı Terapi (TF-CBT): TF-CBT, travma yaşamış çocuklar ve ergenler için özel olarak tasarlanmıştır. Gençlerin benzersiz ihtiyaçlarını karşılamak için CBT unsurlarını tekniklerle birleştirir.
Terapötik Süreç
PTSD’li bireylerle çalışırken, psikologlar genellikle yapılandırılmış bir terapötik süreci takip eder:
- Değerlendirme: Psikolog, bireyin travma geçmişini, semptomlarını ve mevcut işleyişini anlamak için kapsamlı bir değerlendirme yapar.
- Tedavi Planlaması: Psikolog, değerlendirmeye dayanarak, belirli terapötik yaklaşımları ve hedefleri ana hatlarıyla belirten kişiselleştirilmiş bir tedavi planı geliştirir. 3. Terapi Seansları: Psikolog, terapi seansları sırasında bireyin travmayla ilgili deneyimlerini ve duygularını keşfetmesi için güvenli ve destekleyici bir alan sağlar.
- Beceri Geliştirme: Psikolog, kaygı, geri dönüşler ve kabuslar gibi semptomları yönetmek için başa çıkma becerileri öğretir.
- İlerleme Takibi: Psikolog, bireyin ilerlemesini düzenli olarak izler ve tedavi planını gerektiği gibi ayarlar.
Ek Destek
Terapiye ek olarak, psikologlar PTSD’li bireyler için aşağıdakiler gibi başka destek biçimleri de önerebilir:
- Destek Grupları: Benzer deneyimler yaşayan diğer kişilerle bağlantı kurmak, doğrulama sağlayabilir ve izolasyon duygularını azaltabilir.
- İlaç: Bazı durumlarda, depresyon, kaygı veya uykusuzluk gibi semptomları yönetmeye yardımcı olmak için ilaç reçete edilebilir.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Düzenli egzersiz, dengeli beslenme ve yeterli uyku gibi sağlıklı alışkanlıklar edinmek genel refahı ve dayanıklılığı artırabilir.
Yardım Aramanın Önemi
Siz veya tanıdığınız biri PTSD ile mücadele ediyorsa, profesyonel yardım almak esastır. Psikologlar, PTSD’li bireylerin travmalarından iyileşmelerine ve tatmin edici hayatlar yaşamalarına yardımcı olarak şefkatli ve etkili bakım sağlamak üzere eğitilmiştir. Doğru destekle iyileşme mümkündür.
